Slimmer omgaan met grondstoffen
Het kabinet heeft in het Rijksbrede programma Circulaire Economie de ambitie geuit om in 2050 een volledig circulaire economie gerealiseerd te hebben. Binnen een circulaire economie worden stoffen, materialen en voorwerpen zo lang en zo hoogwaardig mogelijk in het economisch verkeer gehouden op een wijze die verantwoord is vanuit het oogpunt van milieu en volksgezondheid.
Binnen een circulaire economie worden reststromen die voorheen als afval werden gezien steeds vaker als product of grondstof gebruikt. In de praktijk kan het voor bedrijven en overheden echter lastig zijn om te bepalen of een bepaald materiaal in een specifieke situatie wel of geen afvalstof is. Het onderscheid tussen materialen die wel en materialen die geen afvalstof zijn is van belang, omdat verschillende wettelijke regimes van toepassing zijn.
Om die reden wil het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat met de verduidelijking van het begrip afvalstof in LAP3 met name een betere benutting bevorderen binnen de ruimte die de huidige Europese wetgeving en de rechtspraak biedt om materialen niet onnodig als afvalstof te kwalificeren.
Het ‘Toetsingskader afvalstof of product’ biedt hiervoor een hulpmiddel. Dit toetsingskader is gebaseerd op het begrippenkader ‘afvalstof’ (‘zich ontdoen’), ‘bijproduct’ en ‘einde-afvalstatus’ uit de Europese Kaderrichtlijn afvalstoffen (Kra), de rechtspraak en het Landelijk Afvalbeheerplan 3 (LAP3, hoofdstuk B.6). Het toetsingskader is onderdeel van de ‘Leidraad afvalstof of product’.
In het toetsingskader is de beoordeling van de status van afvalstof of product (niet-afvalstof) schematisch weergegeven. Hierin staan de volgende vragen centraal:
De beoordeling moet per geval plaatsvinden en gebaseerd worden op alle voor dat geval specifieke feiten en omstandigheden. In het licht van de doelstellingen van de Kra speelt bij de beoordeling van de feiten en omstandigheden een belangrijke rol of verder gebruik van een materiaal aantoonbaar zeker, rechtmatig en voldoende hoogwaardig is. De beleidslijn hiervoor is beschreven in hoofdstuk B.6 van LAP3 en wordt uitgebreid toegelicht in de leidraad.
De houder van het materiaal is ervoor verantwoordelijk om aan te tonen dat is voldaan aan de voorwaarden van de Europese Kaderrichtlijn afvalstoffen (Kra) voor bijproduct, voortgezet gebruik of einde-afval. De status van het materiaal moet duidelijk zijn op het moment dat de eerste houder het materiaal afgeeft aan een ander en op het moment dat iedere daaropvolgende houder het materiaal ontvangt. Dit staat nader toegelicht in paragraaf 2.2.9 van de ‘Leidraad afvalstof of product’.
Op grond van artikel 10.14 Wm houdt ieder bestuursorgaan rekening met het geldende afvalbeheerplan bij het uitoefenen van een bevoegdheid krachtens deze wet, voor zover de bevoegdheid wordt uitgeoefend met betrekking tot afvalstoffen. Dat betekent dat het bevoegd gezag bijvoorbeeld bij het verlenen van een milieuvergunning of bij het houden van toezicht dus feitelijk altijd expliciet of impliciet moet beoordelen of sprake is van afval of niet.
Het bevoegd gezag kan op grond van artikel 10.14 Wm bij het verlenen van een milieuvergunning of bij het houden van toezicht beoordelen of sprake is van afval of niet en dat in een brief of in de vergunning vastleggen.
In hoofdstuk B.6 van het LAP3 is de algemene beleidslijn beschreven die geldt bij de uitleg en toepassing van de definitie van het begrip afvalstof (‘zich ontdoen’), de voorwaarden en criteria voor de status van bijproduct en de voorwaarden en criteria voor het vervallen van de afvalstofstatus. Aanvullende zijn er de volgende hulpmiddelen: